Opinie przedstawione w tym poście są moimi własnymi opiniami i nie reprezentują opinii mojego pracodawcy, etcetera, etcetera. Khy, khy.
Czyż to nie jest czysta przyjemność, zakładać nowy projekt?
Taki czyściutki i świeżutki, z pustą stroną główną i dziewiczym repozytorium kodu. Moment który spodziewamy się kiedyś wspominać: „A pamiętasz jak zakładaliśmy ten projekt? To były czasy…”
Czy kilka klas pozwalających na integrację Django z phpBB jest wystarczającym powodem do założenia nowego projektu… można by dyskutować. Jak się widzi projekt django-search obok projektu djangosearch, to człowiek się zastanawia, dlaczego koledzy się nie dogadali i nie połączyli wysiłków. Ale może sama konkurencja jest dobra. W moim przypadku sam port phpBB-owej klasy do sprawdzania haseł jest tego wart. Tak myślę. Ahem.
Nawiasem mówiąc, sam napisałem kiedyś django- search. Ale to było zanim jeszcze tamte dwa ujrzały światło dzienne. Teraz pewnie skorzystałbym z gotowców.
Zakładając projekt, trzeba wybrać miejsce. Gdzie go założyć: na SourceForge, BerliOS, a może jeszcze gdzieś indziej? Ale zacznijmy od innej opowieści.
Niedawno robiłem małą, 15-minutową prezentację o testowaniu skryptów shellowych na spotkaniu ILUG. Przychodzę, witam się, pomagam przenosić stoły i ustawiać krzesła, siadam i patrzę jak gospodarz zaczyna mnie zapowiadać. I nagle słyszę coś takiego:
— Maciek będzie opowiadał o testowaniu skryptów shellowych w Google i innych technikach programowania które są tam używane.
M… mmmomencik, ja wcale nie zapowiadałem że będę coś mówić o Google. To jest zwykła prezentacja testowania zwykłych skryptów shellowych używając open- source’owego projektu.
Widocznie, jak ktoś pracuje dla Google, to ludzie zaraz chcą żeby opowiadał o jakichś cudach-niewidach. Być może dlatego, że myślą, że w Google się właśnie na takich cudach-niewidach opiera. Google generalnie skąpi informacji o detalach technicznych, a będąc firmą na której ludzie skupiają dużo uwagi, staje się obiektem wszelkiego rodzaju domysłów i teorii spiskowych. Co jakiś czas jednak zdarza się, że ktoś z Google opowiada o tym, że jakąś tam rzecz robi się tam tak to a tak. Przykładem może być publikacja o Bigtable. Ale apetyt na cuda- niewidy nie słabnie. Wszyscy chcą wiedzieć, jak to jest że programy Google dobrze działają. Odpowiedź: bo w Google pisze się dużo unit- testów. Na to ludzie wzruszają ramionami i mówią „testów śmestów”. I potem po cichu: „pewnie wcale nie o to chodzi”.
Być może sekret polega na tym, że w Google testy te są pisane naprawdę.
Autentycznie, powstaje dużo dość grubaśnych plików kończących się na przykład
na _test.py. Jeżeli ktoś pisze kod do którego nie ma testów, jego koledzy po
prostu nie wpuszczają tego kodu do repozytorium. Proste.
Ciekawą rzeczą jest ten właśnie mechanizm wpuszczania kodu do repozytorium. Oprócz testów, drugą interesującą rzeczą są recenzje kodu.
Ponad rok temu pisałem o swoim kontrakcie w UCD i problemach które tam miałem. Problemy były typowe dla hermetycznego zespołu. Kod rozwijany przez 3 lata niemal wyłącznie przez jednego człowieka. Być może samo w sobie nie musi to być niczym złym, ale projekt prowadzony w ten sposób ma tyle okazji do zejścia na manowce, że trudno mu jest przynajmniej jednej nie wykorzystać.
Mistrz Foo mawiał, że nawet jeżeli cały program składa się z trzech linijek, nadejdzie taki dzień, że trzeba go będzie naprawiać.
Jeżeli nad jakimś kodem przez 3 lata pracuje tylko jedna osoba, każda nowa osoba która usiądzie do kodu i będzie próbowała go zrozumieć, szybko przejdzie do wyrywania sobie włosów z głowy. Nie oznacza to żadnej winy czy niekompetencji po stronie autora kodu. Takie są po prostu prawa natury.
Repozytorium kodu jest cierpliwe, wszystko przyjmie. Kod nawet nie musi się kompilować. Wciskamy „commit” i „gotowe”!
Nie mówię tutaj, że jedna osoba nie może napisać kodu który będzie dobrze działać. Do pewnego rozmiaru projektów, jest to prawda (im projekt większy, tym jest trudniej). Pojedyncza osoba może napisać bardzo dobrze działający kod. Projekty pisane w ten sposób, o ile autor pracuje spójnie i konsekwentnie, mają tę zaletę że są dobrze zaprojektowane. Ale dzień ma tylko 24 godziny, jedna osoba wielkiego projektu nie uciągnie.
Dorzucenie dodatkowych osób do projektu niekoniecznie rozwiązuje problem. Powstaje spaghetti, w którym pojedyncze osoby robiły przypadkowe poprawki tu i tam, nie przejmując się, jak to się ma do całości. Lub nawet nie tyle nie przejmując się, ile po prostu fizycznie nie będąc w stanie w krótkim czasie tej całości ogarnąć, na przykład z powodu braku dobrej dokumentacji. Czytanie i analiza całego kodu rzadko wchodzi w rachubę. (Co? Przez cały miesiąc będziesz siedzieć i czytać kod?)
Jeżeli do projektu nad którym pracowała jedna osoba dorzucimy drugą, gwarantuję, że po pierwszym dniu będzie się drapać w brodę, marszczyć brwi i nerwowo bębnić palcami po stole, a po drugim wyrywać sobie włosy z głowy. Jeżeli wszystko pójdzie dobrze, po jakimś czasie ilość wyrywanych włosów będzie malała, dokumentacja będzie się poprawiać. Jeżeli nie wszystko pójdzie dobrze, wyrywania włosów będzie coraz więcej.
Jeżeli kod ma być strawny dla nie jednej, ale grupy osób, nie ma innej rady, jak rozmowa pomiędzy członkami tej grupy i osiągnięcie konsensusu. Oznacza to między innymi ewentualną mocną krytykę kodu, i jeżeli ktoś nigdy wcześniej nie widział jak się krytykuje jego kod, może to być dość przykre i może być potrzeba czasu na wyrobienie sobie dystansu. (Co? Mój kod jest niedoskonały!?)
Krytyka powinna być konstruktywna, i mówić o konkretnych sprawach. Dlaczego ta funkcja nazywa się tak to a tak, skoro robi to i to? Masz spacje na końcu linii. Ten fragment nadaje się na osobną funkcję. Czy musisz używać tutaj zmiennej globalnej? Tego tutaj kawałka nie musisz implementować, jest do tego gotowy moduł. Co będzie jeżeli ktoś uruchomi dwie instancje tego skryptu naraz? I tak dalej…
Żeby rozmowy o kodzie włączyć do codziennej pracy, sama chęć nie wystarczy. Potrzebne są narzędzia. Guido van Rossum stwierdził, że fajnie będzie takie coś napisać. Usiadł więc i napisał. Nazwał swoje dzieło Mondrian, na cześć malarza lubiącego prostokąty. Na YouTube jest godzinna prezentacja, podczas której Guido szczegółowo opowiada o Mondrianie i recenzjach kodu w Google. Tak, tym razem jest to prezentacja o tym jak to się w Google robi. Jest też dokumentacja on- line.
Zaraz, chwileczkę, jaka dokumentacja on-line, przecież to jest wewnętrzne
narzędzie Google! Otóż niekoniecznie. Narzędzie do recenzji kodu zostało
zintegrowane z code.google.com.
Są oczywiście różnice pomiędzy wersją wewnętrzną i zewnętrzną, ale wynikają
głównie z różnych środowisk. Wersja wewnętrzna jest mocno zintegrowana z
okolicznymi narzędziami i umożliwia recenzje pre-commit, czyli przed wysłaniem
kodu do repozytorium. W Internecie, środowisku bardziej rozproszonym,
implementacja tego jest trudna, a w praktyce niemożliwa. Narzędzia takie jak
svn musiałyby wysyłać aktualny diff na serwer, z możliwością łatwiej
aktualizacji.. Na code.google.com recenzje są więc robione post-commit.
Użycie jest proste: przeglądamy repozytorium, wykonujemy dwuklik na linijce którą chcemy skomentować i wpisujemy tekst. W ten sposób każda linijka może być początkiem wątku dyskusji. Kiedy już skomentujemy wszystkie miejsca które nas interesują, wysyłamy całość - wszystkie komentarze naraz tworzą „paczkę”, całość. Podobnie z odpowiedziami.
Pamiętam jak profesor z UCD opowiadał mi o swoich wysiłkach, żeby kod projektu był przeglądany przez wiele osób, dobrze udokumentowany, i tak dalej. Był trochę jak Charles Babbage: miał całą wiedzę i teorię. Brakowało tylko technologii.